Dimentsio komunitarioa

Etxealdi garaiko paradoxa batekin natorkizue. Ohartu zineten? Urruntze soziala eta isolamendu fisikoa dela-eta, pertenentzia eta komunitate-sentimendu bihurtu ziren
keinu txiki ugari: abesti bat twitterren partekatua, bideo bat youtuben, koadrilaren bideo-deialdia… Isolamendua pertenentzia-gosez eta komunitate-egarriz bizi izan genuen. Presentzialitateak berezko ditu ezaugarriak eremu birtualean bilatu genituen: gorpuztasuna, kolektibitatea, pertenentzia eta komunitate sentimendua.

Hezkuntzarekin batera, aisialdia ere dezente kaltetua izan zen. Hor ere, aisialdi komunitarioaren beharra eta hutsunea antzeman genituen, ordura arte ez bezala.

Gogoan dut Katalunian, aspalditik, “Inguruneko Hezkuntza-planak” [Plans Educatius d’Entorn] bultzatu izan dituztela hango instituzioek, ikasleen hezkuntza-beharrei erantzun integrala eta komunitarioa emateko. Tokian tokiko hezkuntza-plan horiek LIC taldeen esku sortu ziren [LIC: llengua i cohesio social / hizkuntza eta gizarte kohesioa] eta, hezkuntza-planak izanik ere, ardatzetako bat hezkuntza ez formala zuten; aisialdi hezitzailea, alegia.

Proiektuak ibilbide luzea du, baina azken urteotan metodologia gaurkotu nahi izan dute. Ahalegin politak egin dituzte bide horretatik. Besteak beste, plan horien dimentsio komunitarioan sakondu nahi izan dute. Horretarako Inpaktu Kolektiboaren ikuspegiari begiratu diote [Kania & Kramer: Collective impact], metodologia berritzailea eta erabat komunitarioa delakoan.

Inpaktu kolektiboaren enfokea, autore horien arabera, sektore ezberdinetako hainbat eragile agenda bateratu baten inguruan konprometitzea da, gizarte-arazo bati irtenbide bateratua emateko. Enfoke kontrastatua da eta, egin diren ikerketetan, bost baldintza nabarmendu izan dira horren arrakastarako:

  1. Agenda bateratua. Ikuspegi eta helburu partekatuak eta ondo definituak.
  2. Inpaktua neurtzeko sistema partekatu bat. Proiektuari jarraipena egiteko adierazle komunak.
  3. Elkarren eraginak indartzeko jarduerak. Ez da beharrezko den-dena elkarrekin eta batera egitea; bai da beharrezko, ordea, norberaren ekintzak besteen jarduerekin ondo lerrokatuak egotea, eta helburu komunak bilatzea.
  4. Etenik gabeko komunikazioa. Informazioa garrantzitsua da; konfiantza ere bai.
  5. Proiektuari eutsiko dion talde bertebratzaile bat. Proiektuari behar beste denbora emango dion pertsona talde bat, koordinazioa bermatuko duena. Diotenez, interesgarria da talde horretako pertsonak independienteak izatea; hau da, proiektua osatzen duten taldeetakoak ez izatea.

Inpaktu kolektiboari buruzko ikerketetan 3 aldaketa-mota (3 inpaktu) aztertu dira: hasierako aldaketak, aldaketa sistemikoak eta aldaketak biztanleengan. Hori horrela, egitasmo bati hasiera ematen diogunean, hasieran, aldaketak txikiak izaten dira, eta abian jartzen diren politikekin dute zerikusirik: lankidetzan abiatutako proiektuak, sentsibilizazio maila altuagoa, baliabide berriak… Epe ertainean aldaketa horiek sustraitu egiten dira eta proiektuaren parte diren entitateek barneratu egiten dituzte. Inpaktu komunitarioak, ordea, epe luzea lehenesten du. Diotenez 3 eta 10 urte bitartean behar izaten dira proiektua errotzeko eta inpaktu horiek biztanleengana iristeko.

Ikuspegi interesgarria iruditzen zait. Tokian toki, aisialdiarako plan komunitarioak abain jartzea, komunitateak berak dituen beharrak abiatuta eta komunitatearen gidaritzapean. Iruditzen zait zerikusia duela Euskal Herrian bertan garatzen ari diren zeinbat proiekturekin: adibidez, oinHerri taldearen ekimenez herri hezitzaileen inguruan antolatzen ari den mugimenduarekin. Ez zaizue iruditzen?

Gehiago irakurtzeko:

  • Inguruneko hezkuntza-planei buruz gehiago irakurtzeko: hemen
  • Dimentsio komunitarioaz: hemen (pdf)

Soziolinguistika bigarren hezkuntzan

opac-imageAspaldi (oso aspaldi), lagun batek Justo de la Cueva soziologoaren liburutxo bat utzi zidan: La negación vasca radical del capitalismo mundial. Liburu horretatik hasiera gogoratzen dut bereziki:

¡POR FAVOR! Sigue escuchándome! No apagues el sonido ni cambies la cinta. Sigue escuchándome unos pocos minutos. Yo lo necesito pero tu también. Ya habrás comprendido que te he dado el cambiazo de tu cinta Hortzak estuturik de Su Ta Gar por ésta que he grabado yo. Lo he hecho porque tú necesitas escuchar lo que voy a contarte y yo necesito que tú lo escuches. Tú necesitas escucharme porque no sabes lo que te pasa y eso es lo que te pasa. Que no sabes, que no entiendes lo que te pasa.

Hara non ikasi berri dudan esalditxo hori ez dela Justorena, Ortega y Gasset filosofoarena baizik: “No sabemos lo que nos pasa y eso es precisamente lo que nos pasa” (Ez dakigu zer ari zaigun gertatzen, eta horixe bera da gertatzen ari zaiguna). Ibarretxeri entzuna ikasi dut, erabakitzeko eskubideari buruz eman duen hitzaldian.

Denbora tartetxo bat daramat ideia horrekin bueltaka: 16 urteko gazte batek derrigorrezko hezkuntza amaitu dezake, euskararen soziolinguistari buruzko ezer gutxi jakin gabe. Mtz de Luna eta Jon Sarasoa aspaldi ari dira, nor bere aldetik, kezka hori adierazten. @Garaigoikoak ere sarri idatzi du horretaz [gogokoa dut bere soziolinguistika domestikoa].

Ulibarri programaren baitan, orain dela urte batzuk, Beñat Joan i Mari irakaslearen liburu bat euskaratu zuen Hezkuntza Sailak: Hizkuntza jarrerak lantzen. Jarrerak ikasgelan bertan lantzeko moduak azaltzen zituen. Interesgarria iruditu zitzaidan. Bernat-ek badu beste liburu bat arretaz irakurtzea merezi duena: Sociolingüística a l’aula. Una proposta per treballar la sociolingüística a l’ESO i el Batxillerat. Liburu horren esteka utzi dizuet, kuxkuxeatzeko: hemen.