Kontsentsuaren alde… eta kontra

> Bat

Matematika gaztelaniaz ikasitakoa naiz. Gogoan dut kosta egiten zitzaigula máximo común divisor (zatitzaile komunetako handien) eta mínimo común múltiplo (multiplo komunetako txikien) bereiztea. Gerora, bestelako testuinguruetan erabili behar izan dugunean ere, hibrido bitxi samarra asmatu izan dugu bi jarreren puntu komunak adierazteko: mínimo común divisor. Matematiketan alferrikako operazioa da, bi zenbakiren zatitzaile komun txikiena beti “1” delako.

Bi

Duela gutxi termino berri bat ikasi dut, oso-oso egokia: zoru komuna. Zoru komuna oinarri-oinarrizko adostasun-multzoa da, elkarrekin zerbait eraikitzeko beharrezkoa dena. Mikel Irizarri irakurri nion lehen aldiz hemen.  Besteak beste, honela zioen:

Zoru komunekin gertatzen da ogiaren orearena: zabaldu ahala mehetu egiten dira. Hau da, jende askok partekatzen ditu ideia gutxi batzuk eta, partekatzen dena trinkotu ahala, ados daudenen kopurua jaitsi egiten da.

Zeru komuna ez da helburua, kontsentsuak eraikitzeko abiapuntua baizik.

> Hiru

Tomas R Villasante irakasleak ere halako zerbait esan ohi du planifikazio partizipatiboen inguruan. Bi kontsentsu mota bereizten ditu: gehikuntza bidezko kontsentsua eta minimoen gaineko kontsentsua. Lehenak ezer gutxirako balio duela esan ohi du, eta zoritxarrez halako asko dagoela: denon eskakizunak jaso, eta bata bestearen ondoan jarri, kontraesanik bada ere.

> Lau

Villasanteren ustez, planifikazioaren arazoak formulatzeko eta irtenbideak elkarrekin bilatzeko prozesua denez, interesgarria da ahalik eta talde kritikorik dentsoena biltzea ekintzari ekiteko: conjunto de acción, esaten du berak. Horretarako, ideiak eta jarrerak mapeatzea gomendatzen du, eta prozesu dialogikoak bideratzea.

Ohartu zarete? Ez du handia hitza erabiltzen, dentsoa baizik.

Lau jarrera bereizten ditu harek: afines (kidekoak), diferentes (ezberdinak), ajenos (besteak) eta contrarios (aurkariak):

  • Gureak (kidekoak) ezagutzen ditugu. Erraza da bilera batera deitzea. Ezagutzen ditugu beren jarrerak, baina ñabardurak interesatzen zaizkigu.
  • Ezberdinekin gauza komun asko ditugu: antzeko arazoak, antzeko kezkak. Ikuspegi ezberdinak ere bai. Haiekin negoziatu behar da, eta erabakiak hartzeko espazio zabalagoa sortu.
  • Besteak urrunago daude, bestelako logika baten arabera mugitzen omen dira. Erakarri nahi ditugu; limurtu eta pertsuaditu.
  • Alferrik da jarrera antagonikoak (aurkariak) integratu nahi izatea. Villasantek errebertsioa edo isolamendua proposatzen du. Euren proposamenen arrakasta eragoztea da kontua.

Honela laburtzen du:

GRAFIKOA

 > eta Bost

Amaitzeko txio zahar bat berreskuratu nahi dut, eta hona ekarri:

Ongi izan!

Gobernantza euskara zerbitzuetan

descargaGogoan dut Iñaki Arrutik Hizkuntza plangintza udalarri mailan ikasgaia eman izan duela HIZNET ikastaroaren baitan. Udaletako euskara zerbitzuei errepaso interesgarri ematen die bertan: zer izan diren eta zer diren. Egunen batean euskara zerbitzuen historia (eta istorioak) kontatu beharko lirateke. Bitartean, oso hurbilpen interesgarria iruditzen zait Arrutiren lana.

Iñaki Larrañagak, Gotzon Egiak eta Kike Amonarrizek Jakin aldizkarian argitaratu zuten testu bat erabili izan du Iñaki Arrutik ikasgairako: “Euskal Herriko hizkuntz normalizazioaren zenbait alderdi”, 1984. urtean argitaratua (Jakin 32). Izan ere, lehenengo euskara zerbitzuak garai horretan sortuko baitziren. Honela kontatzen dute.

… itzultzaileen egoera zeharo desberdina da herri batetik bestera, bai egoera laboralaren aldetik –soldata, lanordu eta lan-maila desberdinak– nola betetzen dituzten funtzioen aldetik –aktak bete eta itzuli, eguneroko paperak itzuli, funtzionarioei euskaraz klaseak eman edo herriko berreuskalduntze-prozesua bultzatu.

Artikuluan, garai hartako egoera eta joerak azaltzen dira. Borondate ona, eta baliabide gutxi. Denetarik egin beharra: itzulpenak, jaialdi bat antolatu, kartelak jarri, eskolak eman. Bakoitzak ahal zuena, ahal zuen moduan. Oro har, hiru jokabide nabarmentzen du: (a) kultur batzordeen bidez lehen urratsak eman; (b) itzultzaile-dinamizatzaile figura hibridoa erabiltzea, (c) berariaz euskara zerbitzuak sortzea.

Joan Subirats irakasle aditua da politika publikoetan. Harek ere politika publikoen ibilbidea aztertu du, eta hiru eredu bereizi: burokratikoa, planifikazio estrategikoa eta gobernantza. Jakin aldizkariak kontatzen duen egoera nekez sar daiteke horietako batean: eredu pre-burokratikotzat jo genezake.

Dena den, gogokoa dut Subirats irakaslearen azalpena. Iruditzen zait oso ondo kokatzen dituela euskara zerbitzuetan egon diren (eta dauden) jarrerak eta joerak.

  • Eredu burokratikoa. Administrazioak egitura hierarkikoa behar du: prozedura esplizituak eta erabat arautuak. Nork bere lekua eta bere funtzioa du, eta horren arabera jokatu behar da.
  • Planifikazio estrategikoa. Enpresa pribatuaren teknikek bidea egin dute administrazio publikoetan: management berriaren garaia da. Helburuak, estrategiak, plana estrategikoak, ekintzak… Lagun batek erdi-txantxetan dioen bezala: AMIAren garaia da.
  • Gobernantza. Errealitatea konplexua da, eta erabakiak hartzea ere bai. Administrazio tradizionalak mugak ditu, eta hutsuneak ere bai: hutsuneak funtzionaltasunaren aldetik, eta hutsuneak legitimitatearen aldetik. Gauzak egiteko modu berriak bilatu behar dira, eta gobernua gizarte zibilera ireki. Gobernantza, hortaz, parte hartzea da; funtzionamendu horizontala da; gobernu erlazionala da; zeharlerrotasuna…

Nik neuk ez dut zalantzarik nora jo behar dugun, kontua da haraino iristea zenbat kostako zaigun.

Zozomikoteak

J.M. Olaizola Txilikuk kontatzen du Axa mixa zilarra liburuan:

Behin batean bazen artzain bat. Martxoa ia amaitzekotan zegoen eta negua pasa zela pentsatu zuen. Erabat harrotuta, honela esan omen zion Martxori:  

— Martxo txartxo garagartxo, orain ez nauk hire beldurtxo! 

Martxo haserretu egin zen artzainarekin eta zigortzea bururatu zitzaion. Baina bi egun eta erdi besterik ez zeuzkan eta haiek gutxitxo ziren mendeku hartzeko. Orduan, bi egun eta erdi eskatu zizkion Apirili: 

— Apiril biribil, emaizkidak bi egun eta erdi; kendu behar zizkioat artzain horri artalde eta begi. 

Eta Apirilek bi egun eta erdi eman zizkion Martxori. 

Martxo hasi zen euri-jasak, txingorradak eta eguraldi txarrak egiten eta artzainak egunero gurutzatu behar zuen erreka bere bidetik irten zen eta artaldea eraman zion artzainari. 

Bazuen artzain horrek ahari bat asko maite zuena eta hura ez galtzearren bizkarrean hartu eta erreka igarotzen hasi zen. Errekaren erdian, ahari horrek, ikaratuta edo, adarkada bat eman zion artzainari eta begia atera zion.

Geroztik, martxoaren bukaeran eta apirilaren hasieran eguraldi txarrak egiten ditu beti: zozomikoteak dira. Egun horietan biltzen omen dira zozo-bikoteak habiak egiten hasteko.

Bihar da apirilaren lehena. Ongi izan!