Kategoriak lehian

Udatik hona liburutxo bat izan dut eskuartean: Revitalising language in Provence:
A critical approach
.
Interneten eskuratu daiteke. Bi ideia defendatzen ditu:

(a) Lehenak Anderson historialarian lana ekarri dit gogora. “Komunitate imajinatuak” izeneko liburuan nazionalismoen sorreraz hitz egiten du. Haren ustez, nazionalismoa sortzen da gure burua, gertuko taldetik harago, komunitate handiago baten partaide gisa imajinatzen dugun neurrian. “Imajinatze” hori subjektiboa da, eta sentimenduekin du zer ikusirik. Gerora, komunitate imajinatu hura atzeratz proiektatzen dugu, iragan idealizatuen eta mito fundazionalen bidez. Iraganeko eta egungo hainbat elementu hautatu egiten ditugu eta horien arteko mihiztadura bat sortzen dugu, harik eta nazioaren ideia osatzen dugunera arte.

Hizkuntza bat biziberritzeko mugimenduak ere antzera sortzen direla defendatzen du liburuak. Errelato bat sortzea da koxka: iragan idealizatu bat (leku bat non itzultzea merezi duen); subjektu bat (hori ere, neurri batean, imajinatua), eta gatazka bat (injustizia bat, ofentsa bat, zapalkuntza bat…). Kontuz: “imajinatua”-k ez du “faltsua” esan nahi. Konstruktibismo sozialaren arabera, errealitatea ez da objektu estatiko bat, baizik eta etengabe eraikitzen dugun konstruktu bat.

(b) Bigarren ideia da, hizkuntza biziberritzeko borroka, neurri handi batean, kategoriak konkistatzeko borroka dela. Zein da hizkuntza eta zein “patois”? Zeintzuk atributu datozkigu burura “euskara” esaten dugunean eta zeintzuk “gaztelania” esaten dugunean? Horietatik, zeintzuk dira atributu desiragarri eta zeintzuk ez? Zein da, azken batean, leku eta egoera jakin batean hizkuntza legitimoa eta zein ez-legitimoa? Horren atzean kontzeptu ezagunak daude: hizkuntzen arteko botere-harremanak (hiztun-taldeen artekoak, alegia) eta ideologia linguistikoak.

Bi ideia horietan oinarritzen da Proventziera biziberritzeko mugimenduaren analisia egiteko . Interesgarria da, nahiz eta deserosotasun-puntu bat edo beste sortzen duen.

Jardunaldi batean proposatu ziguten ariketa bat gogoratu dut.

Taula batean, goialdean, 4 hizkuntza jarri ziguten: euskara, gaztelania, txinera, ingelesa. Ezkerraldean, goitik behera, hainbat atributu: zaharra, modernoa, zaila, errentagarria, Hizkuntzak atributu bakoitzaren arabera ordenatu behar ziren: zein den lehena, bigarrena, hirugarrena eta laugarrena.

Emaitzak deigarriak dira: Euskara eta txinera parez pare ageri dira ia-beti, ia atributu gehienetan. Berdin gertatzen da, gaztelania eta ingelesarekin. Txinera eta euskara kategoria berdintsuetan sartzen ditugu: zaharrak, tradizionalak, zailak… Gaztelania eta ingelesa, ordea, modernoak dira, aukerak zabaltzen dituzten hizkuntzak, behar-beharrezkoak…

Gerora neuk ere erabili izan dut ariketa hori, eta antzeko emaitzak agertzen dira ia-beti; baita erantzuten dutenak euskaratik gertu samar dauden pertsonak direnean ere.