Ateak Ireki, komunikazioaz

-n -kargitaratuta
Erantzun

Meredith Belbin ikerlariak talde eraginkor baten ezaugarriak ikertu, eta talde batean beharrezkoak diren rolak identifikatu zituen: sortzailea, ebaluatzailea, koordinatzailea, ekintzailea, espezialista, kohesionatzailea, bultzatzailea, ikerlaria eta bukatzailea. Eraginkorra izateko, rol horietako bakoitza beteko duenik egon behar da taldean. Belbinek horren gainean metodologia oso bat landu zuen, lan ekipoen eraginkortasuna lortzeari begira.

Euskalgintzari ere ideia bera lotu ahal zaio. Behar da euskaldunak zeinek aktibatu, hiztun berriak zeinek erakarri, erasoen aurrean erantzuna zeinek antolatu… Arrakastarako, rol horiek guztiak dira beharrezko. 

Euskal Herrian Euskaraz taldeari, urteetan, Krispin kilkerraren rola egokitu zaio: salatu, zirikatu, aurre egin… Ez da erraza izan, ezta erosoa ere. Barne eztabaida egin berri, “Ateak Ireki” txostena kaleratu dute. Gauza interesgarri asko ageri da bertan, baina, egia esatera, bikaina iruditu zait komunikazioari buruz esaten dutena:

  • Jendartea anitza denez, euskararen aldeko diskurtsoak ere anitza izan behar du: forman, hitzetan eta tonuan.
  • Muinean, ordea, zehatza izan behar du. Oinarrizko ideiak ondo hautatu eta horiekin errekurtsiboa izan: ideia horiek etengabe zabaldu.
  • Belaunaldi berrien mundu ikuskerarekin konektatu.
  • Errelato koherente eta ulergarria antolatu: nondik gatozen, zein den egungo egoera, eta erronkak non ditugun. Euskararen arloan ere errelatoaren batalla dago jokoan.
  • Diskurtsoak batzuetan arrazionala izan behar du, beste batzuetan zirraragarria: emozioa eta arrazoia… biak landu behar diral
  • Aldarrikatzailea izan, baina alde positiboak balioetsi. Botila erdi hutsik dago, baina erdi beteta  ere bai.
  • Kontrakoak zein diren garbi izan. Diskurtso “epelekin” ez konfrontatu. Indarrak gorde, kontrako diskurtsoei aurre egiteko.
  • Bi oinarri proposatzen dute: batetik, identitatea; bestetik justizia soziala. Biekin osatu behar da EHEren diskurtsoa.

Planteamendu osatua eta argia. Bejondeiela!

Zubiak eta lankidetza

-n -kargitaratuta
1

GOIZ BAKARRA EMAN NUEN TOPALDIAN, baina nahikoa izan zen etxera burua borboka ekartzeko. Topaldiaren abiapuntua, gutxi gorabehera, honela laburbil daiteke: euskararen gizarte erakundeek euskararen biziberritzean funtsezko papera jokatu behar dutenez, eta administrazioen ardura ere badenez, ezinbestekoak dira zubiak eta lankidetza.

Administrazioan lanean hasi ginelarik, entitate “pribatuekin” lan egiteko hiru formula zegoela esan ziguten:

  • Entitate “pribatuen” proiektuak diruz laguntzekoak dira, baldin eta administrazioaren politikekin bat badatoz; beti ere, lehiaketa bidezko sistema bati lotuta, entitate guztiek eskubide eta aukera berdinak izango dituztela bermatzeko.  
  • Administrazioak arlo jakin batean proiektu bat gauzatu nahi badu, entitate “pribatu” bat kontratatu dezake. Halakoetan, diru publikoa kudeatzen duenez, administrazioak bermatu egin behar du aukerarik onuragarriena hautatuko duela: lehiaketa bidez edo hautua berariaz justifikatuz.
  • Hitzarmena da hirugarren bidea. Berdinen arteko akordio moduan ulertu genuen, gure ingenuitatean: administrazioak eta dena delako entitate horrek interes komunak dituztela onartu, eta adosten dute batera eta elkarrekin jokatzea.

Hitzarmena hobetsi izan dugu, euskararen gizarte erakundeen eta administrazioen arteko lankidetza zertzeko. Ez da erabateko irtenbidea izan, baina gutxieneko jarraikortasuna bermatu izan du. Kontua da, agi denez, ez direla garai onak hitzarmengintzarako, eta bide hori dezente murrizten ari zaigula.

[Horren atzean dagoen “korapilo juridiko-administratiboaz” azalpen batzuk hemen]

Mikel Irizarrek, Gipuzkoako Foru Aldundian, beste bide batzuk bilatzeko beharra aldarrikatu du, eta —ildo horretan— kontzertazioaren aukera esploratu nahi dute. Ez dakit, bada! Ez dirudi erraza denik, baina bide hori jorratzea balego, ni neu konforme.

Ikastolen Elkarteak harago joan nahi du. Hezkuntza Lege berria landu nahian dabil, eta horretarako arrazoibide sinple eta eraginkorra erabili du: hezkuntza zerbitzu publikoa bada, zerbitzu publiko horretan diharduten entitate guztiek eskubide eta betebehar berdinak dituzte, titularitatea edozein delarik ere. Eta arrazoia dute. Euskararen mundua nekez ezkontzen da publiko-pribatua dikotomiarekin.

Hezkuntza ondare komuna da. Hizkuntza biziberritzea ere hala da, neurri handi batean: denon ardura eta denon ondare. Hari interesgarri bat izan daiteke, handik tira egiteko: hizkuntza indarberritzea ondare komuna eta ekintza kolektiboa den neurrian, publiko-pribatu dikotomia deuseztatuko (edo lausotuko) duten instituzionalitate molde berriak behar ditu.

Eta, ez badaude, daudenetatik abiatu behar gara, berriak asmatzera.

Ugariak dira tunelak

-n -kargitaratuta
Erantzun

DURANGOKO TOPALDIAN ZUBIGINTZAZ JARDUN DUGU, eta beste garai batzuk gogoratu ditut. 1989. urtean izan zen. Euskalgintzan —AEKren baitan— haustura mingarria izan zen. Beste hausturetan ez bezala, ordea, handik gutxira, hautsitakoa onbideratzeko eta zubiak eraikitzeko deiak entzun ziren han-hemenka.

Beranduegi, agian.

Urte berean Koldo Izagirrek bere bigarren liburua argitaratu zuen: Balizko Erroten Erresuma. Liburu ausarta zela aipatu zen… kasik arriskutsua. Niri terapeutikoa begitandu zitzaidan.

Oraindik ere poesia liburu kuttunetakoa daukat.

Honakoa bereziki deigarria egin zitzaidan.

poes06Ugariak dira tunelak
Zubiak baino ugariagoak dira tunelak
Mendizko uhartedi batean bizi gara
Eguzki beltzean luma zuriak beltz
Haztamuka egin behar izaten dugu aurrera
Noraezeko talde erratu bat

Ez diogu elkarri aurpegira behatzen
Hemen urkoa ezagutzea arriskutsua da beti
Mozorrozturik maite behar izaten dugu
Eta isilean eragin errotarriari
Zigor zelda mugarik gabeko honetan
Ez dugu jakiten hurrengo pausoak
Oinarri hartuko duen

Erre egiten dute esku luzatu anonimoek
Lurpetik egin behar dira bideak
Tunel herria da hau urak egindako bide
Argia itzali behar izan zuen trena

Zaila dago hemen zubiak luzatzea
Zubiaren begia tunelaren ahoa da
Eta irentsi egiten gaitu
Eta ez dira denak bihotzerainoko zainak
Eta ez dute argi baten izpia denek hondoan
Eta tuneletik ezin da gailurrera heldu

 

Ekolinguistika eta ekologiaren hizkuntza

-n -kargitaratuta
Erantzun

51rvfiIXuZL._SX331_BO1,204,203,200_Mapa konplexu bat erabili ohi da soziolinguistikari lotutako diziplina eta lan-arlo guztiak erakusteko: hizkuntza antropologia, hizkuntzaren soziologia, psikologia linguistika, psikosoziolinguistika, hizkuntzaren etnografia…. Han ageri ez bada ere, nago hizkuntza ekologiak (edo ekolinguistikak) ohorezko leku bat merezi duela mapa horretan.

Dena den, ezin dugu ahaztu ekolinguistika ere transdisziplinarra dela, elkar elikatu eta elkar osatzen duten disziplinen elkargunea baita. Horrek joera edo tendentzia ezberdinak elkarbizitzea ekarri ohi du, baita ekolinguistikaren kasuan ere. Bibliografian bi joera ikusten dira:  (BaGA) Einar Haugen-ek 1972an hizkuntza ekologia proposatu zuen, hizkuntza baten eta bere ingurumenaren arteko harremanak agerian jartzeko. (BiGA) Michael Halliday-k 1990an hizkuntza eta ingurugiroa lotu, eta galdera berriak egin zituen: Hizkuntzak lagundu ahal du ingurugiroaren arazoak konpontzen? Pentsamendu antropozentrikoa agerian jartzeko baliatu daiteke, esate baterako?

Hizkuntzen ekologia da bata, eta ekologiaren hizkuntza bestea.

Arran Stibbe irakasleak liburu interesgarri bat argitaratu du duela gutxi: Ecolinguistics: Language, Ecology and the Stories We Live By (2015). Hizkuntza, Ekologia eta Bizi Gaituzten Narratibak. Egilearen ustez, gure buruari kontatzen dizkiogun istoriook gure jokabidea baldintzatzen dute; istoriook eredu mentalak dira, eta -gaur egun- ekologikoki erabat jasangaitza den kultura onartzen eta zabaltzen dute. Ekolinguistikaren ikuspegitik, hor eragin beharra dago; aldaketa kulturala eragitea da premiazkoena: nonahi inguratzen gaituzten narratibak (diskurtso hegemonikoak) aldatzea, alegia.

Ekolinguistika horren iturriak askotarikoak dirak, soziolinguistikatik urruntzen badira era: diskurtsoaren azterketa kritikoa (Fairclough), markoen teoria (Lakoff), identitateen teoria (Benwell and Strokoe), metaforen teoria (Müller), balioespenaren teoria (Martin and White) eta beste… Ikasketa kulturalak ere ez dirateke urrun ibiliko.

Liburuan Arran Stibek egitura mental ezberdinak azaltzen ditu: ideologiak, markoak (framing), metaforak, balioespenak, identitateak, sinismenak, ahazturak… Horiek guztiak narratiba gisa sailkatzen ditu, den-denek gure buruari istorio bat kontatzen diotelako. Hainbat adibide ematen ditu:

  • Sarri errepikatzen diren esaldiak egiak bihurtzen dira gure buruetan, frogatu beharrik gabe ere. Gehienetan zama ideologiko handia duten esaldiak dira: “Jendea berekoia da” edo “Diruak zoriona erosi ahal du”
  • Krisi klimatikoa entzuten dugunean, ingurumen  eta energia gaiak datozkigu burura, ez besterik… Zoritxarrez, egun krisi klimatikoa hori baino askoz larriagoa da: segurtasun globala arriskutan jartzen duen arazoa.
  • Gauza bat da “natura” eta beste bat “pertsonak” (badakigu naturaren parte garela baina ezberdina da). Baliabide naturalak —hitzak berak dioen moduan— baliabideak dira: naturak eman eta pertsonek baliatu ahal ditugun gauzak.
  • Eguzkia ona da. Zer du txarrik, bada, abenduko zubian hotzik ez izatea? Aurten… bainatu ere bainatu gara. Bai, badakigu horren atzean arazo larriak daudela baina… Nori ez zaio eguraldi ona gustatzen?

Liburuan askoz adibide gehiago dago.

Esan bezala, liburua soziolinguistikaren ohiko gaietatik urruntzen da, baina… interesgarria da, ezta?

Zer egin dezaket nik?

-n -kargitaratuta
Erantzun

lazkao_txiki-bertsoa.com_2016ko Euskararen Eguneko ekitaldiak iragartzen hasi dira: ‘Zer egin dezaket nik euskararen alde?’ izango da aurtengo lelo ofiziala. Irakurri dudanaren arabera, horren bidez gizarte osoa gonbidatu nahi da norberak galdera hori egitera, eta norberak bere neurriko erantzuna ematera…

Antzeko galdera egin zioten behin Lazkao Txikiri, eta harek erantzun:

— Hi Joxe Migel, zer egin behar diagu euskararen alde? ­— Zer egingo diagu, ba? Hitz egin, motel, hitz egin!

Bai, badakit oso istorio ezaguna dela… baina ezin izan diot hona ekartzeko tentazioari eutsi. 😉

Izan ongi!

Kolonialismo linguistikoa (eta bi)

-n -kargitaratuta
1

9782228880282LOUIS-JEAN CALVET hizkuntzalariak “Linguistika eta kolonialismoa” liburua argitaratu zuen 1981ean. Bigarren izenburua are esanguratsuagoa da: “Glotofagiari buruzko tratatu txikia”. Calvet-en ustez, kolonialismo linguistikoa ez dagokio soil-soilik kolonietako egoerari. Frantziako iraultzaren garaian hexagonoan zabaldu zen politika linguistika eta kolonietan erabili zena funtsean berdin-berdinak izan zirela dio.

Liburu interesgarria da, ordezkatze prozesuen historia ikusteko. Hiru estadio aipatzen ditu:  (a) lehen fasean, mandatariak, noblezia, burgesia eta merkatari batzuk dira hizkuntza nagusia adoptzen duten lehenak; (b) goi mailako klaseek hizkuntza menderatua baztertu ondoren, bigarren fase batean, klaseen arteko bereizketatik harago, bereizketa geografikoa nagusitzen da, eta hiriaren eta herriaren arteko dikonomia bihurtzen da gakoa, edo industria/komertzioaren eta nekazaritzaren artekoa; (c) azkenik, herrietako jendeak ere hizkuntza nagusia bere egiten du, eta osatu egiten da ordezkapen-prozesua. Eskema ezaguna da, baina merezi du liburua irakurtzea. Ordezkapen prozesuaren aurkako erresistentzia-indarrez ere hitz egin du Calvet-ek. Bere ustez bi izan dira erresistentziarako faktore garrantzitsuenak: erlijioa eta kontzientzia nazionala (eta ez hurrenkera horretan).

UZEIk soziolinguistikaz atondu zuen hiztegiaren arabera, hizkuntza kolonialismoa da “kolonietan edo menderatutako lurraldeetan metropoliko hizkuntza ezartzeko prozesua, hizkuntza menderatua eta hizkuntza horretako hiztunak botere-eremuetatik baztertuz gauzatzen dena”.

Dena den, kolonialismo linguistikoa hori baino gehiago ere bada. Ideologia bat da: prozesu hori inguratu, lagundu eta justifikatu duen ideologia, alegia. Eta bizirik dago. Belaunaldiz belaunaldi heldu da gugana, eta gure burua ere kolonizatu egin du. Gure eskema mentalean sartuta dago. Euskara gure-gurea da, haren alde gaude, baina ikuspegi sozialetik ez dago zereginik… bigarren mailan egotera kondenatuta dago, orain eta urte askotarako. Koloniazio mentala da, edo kolonizazio ideologikoa.

Hiztunen aktibazioaz hitz egiten denean, iruditzen zait, neurri handi batean, gakoa horixe besterik ez dela: gure burua deskolonizatzea.

Kolonialismo linguistikoa (bat)

-n -kargitaratuta
Erantzun

hizkuntz_borroka_euskal_herHIZNET IKASTAROKO LAN BATEAN (Beñat Garaio: ba al dago euskararen gatazkarik?) Ninyoles-en aipu bat irakurri dut: “para comprender el conflicto lingüístico en cualquier sociedad histórica debemos acudir al conocimiento de su génesis”. Hizkuntzaren historia soziala aztertzeak badu horretatik asko: memoria-ariketa bat da, beharrezko bezain osasungarria. Ordezkapen prozesua, kolonialismo linguistikoa, glotofagia… kontzeptu erabilgarriak eta eraginkorrak izan dira euskararen soziolinguistikan, honezkero “erosoak” ez badira ere.

Kolonialismo linguistikoaz 70eko hamarkadako bi erreferentzia aurkitu ditut Euskaltzaindiaren web orrian: Hizkuntz Borroka Euskal Herrian liburuan lehena, eta 78ko artikulu bat Anaitasuna aldizkarian, Goierriko euskal eskolek sinatutakoa. Interesgarriak iruditu zaizkit eta horien aipua hona ekartzea pentsatu dut.

Hizkuntz Borroka Euskal Herrian liburuak SIADECOren sinadura du. Garai hartan, Euskaltzaindiak eskatuta, “Euskararen Soziolinguistika Azterketa” egin zuen Siadecok. Sanchez Carrión (Txepetx) eta Iñaki Larrañaga hor arituko ziren, ziur aski. Handik gutxira, ikerketa horren laburpena argitaratu zen liburu formatuan: Hizkuntz Borroka Euskal Herrian. Han, hizkuntza ordezkapenari buruzko ibilbideari errepasoa eman ondoren, zenbait ondorio atera zituzten:

  • Espainiako indar zentralak etapaz-etapako eta luzera handiko kolonialismo linguistikoa ezarri du, gaztelaniaz, beste hizkuntzekiko.
  • Kolonialismo linguistiko hau Austriekin hasi zen, Borboiekin zorroztu, eta diktadura frankistaz izan du adierazpiderik basatiena.
  • Bizi ditugun postfrankismoko garai hauetan, Estatu espainolak hasitako politíka linguistikoak ez du euskaldunon errotiko problema kulturalaren larritasuna kontutan hartzen; eta, beraz, ez da errealista. Badirudi emaitza berdinak lortuko dituen taktika berrien bila dabiltzala: gaztelaniaren hegemonia eta euskararen ezinbesteko heriotz pausatua, komunikabide-hizkuntzen arloan.

Bigarren testua oso bestelakoa da. 1978ko urrian argitaratu zen  Hizkuntz kolonizapena izenburuarekin eta euskara lantzera eta erabiltzera deitzeko manifestu baten formatua zuen. Hona zenbait pasarte:

Hizkuntzaren arloan gure egoera hizkuntz kolonialismoaren ondorio bat dela esatearekin, berealdiko aurkikunde bat egin bagenu bezala, gure hartan gelditzen gara, eta kolonizatzaileen hizkuntza erabiltzen dugu: espainola nahiz frantsesa. Eta hor dago kakoa. Hor dago gure okerra. /…/ Hizkuntz kolonialismoa borrokatzeko, edozein eratako kolonialismoa bezalaxe, ez dago bide bat besterik: kolonizatuen konzientzia esnatuz, kolonizatua dagoen herriko balioak indartu eta berbiztu /…/ 

Hona bada. Hizkuntz kolonialismoaren sare maltzur horietatik libratzeko bide bakarra: geure hizkuntza erabiltzea hizketan, idaztean, irakurtzean; geure hizkuntza, euskara, erabili nonahi eta beti etxean, kalean, lantokian, jolasean, kiroletan… Bestetik, euskara erabil erazi Administralgoan, Eskolan, Komunikabideetan, Zerbitzu publiko eta pribatu guztietan.

Horrela bakarrik hautsi ahal izango ditugu kolonialismoaren katemaila maltzur horik.

Testu biak Euskaltzaindiaren web orrian eskuratu daitezke:

Gary Snyder eta hizkuntzen ekologia

-n -kargitaratuta
Erantzun

Portada-La-Práctica-de-los-Salvaje1JACK KEROUACK idazleak The Dharma Bums (Los Vagabundos del Dharma) idatzi zuen 1958. urtean. Liburuak badu eszena bat, niri oso oso gertukoa egiten zaidana:  bi protagonistak menditik behera jaisten ari dira arrapaladan. Ziur nago oso irudi ezaguna egiten zaizuela. Harri solteen artean saltoka, aldapan behera eta ordubeteko bidea minutu gutxitan desegin.

Jack Kerouack-ek honela kontatzen du:

Jazzaren abiadura hartu zuen denak. Gora begiratu, eta Japhy ikusi nuen mendian behera korrika. Bost metroko jauziak ematen zituen eta lurra hartzen zuen orpoen gainean. Bitartean oihu egiten zuen. Gaixoa ni! Orduan ulertu nuen mendi batetik ez dagoela erortzerik. Neu ere maldan behera hasi nintzen bere atzetik, salto eta jauzi. Bost minutuan  jaitsi ginen, ahuntzen moduan edo bi txinatar txororen gisan /…./ Oihu batean, laku ertzera iritsi nintzen, zapatilen orpoa lokatzetan tinkatu, eta han geratu nintzen; bizipozez. —A, Japhy, oraingoan ere ikasgai ederra erakutsi didazu: ez dago mendi batetik erortzerik! —Halaxe dio esaera zaharrak: “Mendi baten gailurrera iristen zarenean, igotzen jarraitu, Smith”.

Liburua biografikoa da neurri handi batean. Jack Kerouack da narratzailea. Japhy-ren atzean Gary Snyder dago. Snyder Estatu Batuetako kontrakulturaren ikono bat da: idazlea, poeta, itzultzailea, hizlaria eta aktibista. Ez dut bere testuen euskarazko itzulpenik aurkitu.

Berriki “La practica de lo Salvaje” liburua argitaratu da. Ingelesezko bertsioa 1990koa da… Orain dela 26 urte idatzia da, eta, oraindik ere, oso gaurkoa egiten zait. Liburuak hainbat gogoetagai ditu: ekologia, kontzientzia, natura, lurra, espiritualitatea, hartz batekin ezkondu zen emakumearen istorioa, eta pasartetxo bat gorde du, hizkuntzaren ekologiaz jarduteko:

Hizkuntzaren ekologiaz hitz egiteko, lehen lehenik onartu behar dugu hiztun bakoitzaren baitan errepertorio zabal bat bizi dela: kodeak, dialektoak, soziolektoak… baita familia ezberdinetako hizkuntzak ere, batzuetan. John Gumperz irakasleak (1964)  Indiako herri baten egoera tipikoa deskribatzen du: bertako gehienek lekuan lekuko dialektoak dituzte lehen hizkuntza. Intokableen kastako pertsona batzuk, ordea, hizkuntza propioak dituzte. Horrez gain, hainbat aldaera dago, mailaren arabera. Bertoko dialektoaren aldaera bat erabiltzen da inguruko azoketan saltzaileekin negoziatzeko. Erlijioso aszetekin beste aldaera bat erabiltzen da… Litekeena da Khrisha gurtzen duten ibiltari aszetekin braj bhasa hizkuntza erabiltzea, eta Rama gurtzen dutenekin avadhi erabiltzea. Hindi estandarra erabiltzen da kanpotar ikasiekin hitz egiteko; urdua, ordea, negozioetarako edota musulman ikasiekin hitz egiteko. Jende eskolatuak ingelesa hitz egiten du, eta beste batzuek sanskritoa ere bai. Hizkuntzen eta aldaeren nahasketa hori lekuan lekukoa da, baita erabat naturala. Hau da, lekuan lekuko naturan sustraitua dago. Leku batetik bestera aldatzen da, jakina; baina —neurri batean— berdina da mundu osoan.

Izenburu bera duen dokumental bat egin berri dute: “The Practice of the Wild”. Gustura ikusiko dut.

Identitate inklusiboak

-n -kargitaratuta
1

ELKARRIZKETA EGIN diote Carme Junyenti @Berria egunkarian. Gauza interesgarri asko aipatu ditu, baina elkarrizketaren amaieran kontatu duen istorioa gustatu zait bereziki:

Ikerlan batean zenbait haurrekin hitz egin genuen. Bat Katalunian jaioa zen, Gambiako bikote baten semea, 7 urtekoa. Katalana garrantzitsua iruditzen ote zitzaion galdetu genion. «Bai, noski!», erantzun zigun. «Katalanez hitz egiten badut, ez naiz horren beltza».

Sarri aipatu izan da hizkuntza txikiek ertainek identitate inklusiboa maite dutela. Gogora ekarri dizkit blog zaharrean jasotako bi istorio:

  • Lehena Herrialde Katalanetan gertatutakoa da. Vicenç Villatorok, Ramon Llull institutuko buruak, kontatu zuen gaur8 agerkarian:

390_1326708035guillem_defakGuillen d’Efak abeslaria Mallorcako Guardia Zibil baten eta printzesa ginear baten semea zen, eta, politikoki oso zuzena ez den era batean esanda, beltza zen. Eta 60ko hamarkadako Mallorcan pertsona beltz bat ikustea ez zen batere ohikoa. Jakin-mina sortzen zuen. Diotenez, egun batean d’Efak Palmako taberna batean sartu, barrara gerturatu eta katalanez eskatu zuen. Tabernariak, katalanez honek ere, zera erantzun zion: «Jauna, hizketan entzun zaitudan arte, beltza zinela uste izan dut». Hau da, mallorkeraz mintzatzen bazara mallorcarra zara, eta, garai hartako tabernari harentzat mallorcarra eta beltza izatea pentsaezina zenez, ez zela beltza izango ondorioztatu zuen.

  • Bigarrenak aspaldian AIZU aldizkariak argitaratu zuen biñeta batekin du zerikusirik:

Korrika garaia da. Goian hegazkin bat dago, kearekin mezu bat idazten du zeruan: “korrika, euskara ez da gelditzen”. Behean bi goardia zibil, hiztegiarekin, mezua erdaratu nahian: EUSKARA EZ DA GELDITZEN… EL EUSKARA NOs SEPARA…  

Eta hala da. Gure burua definitzeko kategorizazio-estrategiak erabiltzen ditugu; kategoriak eraikitzen ditugu (gizonak eta emakumeak; zuriak eta beltzak; erdaldunak eta euskaldunak) eta kategoria bakoitzarekiko balorazioak egiten ditugu, gure pertenentziak erabakitzeko. Gure identitate soziala horrela sortzen dugu.

Dakienak badaki prozesu identitarioak garrantzitsuak direla hizkuntzaren normalizazioan.

Hizkuntzak nola akabatzen diren. Carme Junyent-en hitzaldia

-n -kargitaratuta
Erantzun

AURREKO ASTEAN Carme Junyet irakaslearen hitzaldi bat entzuteko aukera izan dut. Hizkuntzen galerari buruz hitz egin du, baina baita askoz gauza gehiagori buruz ere. Mundiala da emakumea!

Cs4SZYOWgAAE2U6Apunte gutxi batzuk hartu, eta jaso bezala ekarri ditut, gehiegi landu gabe. Hona:

  • Hizkuntza baten heriotzak hiru fase ditu: (a) komunitatea erabat elebiduntzea; (b) transmisioa etetea; (c) azken hiztunak (heriotza). Munduan 6000 hizkuntza dagoela kalkulatzen baldin bada, horietatik % 40 (a) fasean daude, % 40 (b) fasean eta % 10 (c) fasean. Kalkula ezazue, bada, zenbat hizkuntza dagoen arriskutik kanpo.
  • Oro har prozesua luzea izan ohi da; hainbat mende iraun dezake. Adi egotea komeni da; teorian bederen, lau belaunaldi nahiko izan baitaitezke hizkuntza bat desagertzeko.
  • Hizkuntzak ez dira hiltzen arrazoi linguistikoengatik. Arrazoiak beste inon bilatu behar dira. Orobat honako hauetako bat izango da (edo bat baino gehiago): (a) genozidioa; (b) transmisioaren eten behartua; (c) hizkuntzaren eta lurraldearen arteko harremana haustea; (d) hezkuntzan hizkuntza menderatzaileari nagusitasuna ematea; (e) hiztunen marginazioa…
  • Hezkuntzari gagozkiola, bada hor paradoxa triste bat: izan ere, hezkuntza oso tresna eraginkorra izan da hizkuntzak ordezteko; baina hizkuntza gutxitua biziberritzeko ez du eraginkortasun bera erakutsi.
  • Bartzelonatik gertu dagoen Masquefa herrian jaio da Carme. Bertan bizi den emakume baten kasua kontatu du: lehen hizkuntzak guarani eta portugesa ditu (Brasileko mugatik gertu dagoen herri batekoa delako); Kataluniara etorrita, gaztelania ikasi zuen, bertako guztiek horrela egiten ziotelako. Orain seme-alabekin katalanez jardutea erabaki du, katalanez eskolatu arren, eskolan gaztelania ikasi dutelako. Honela kontatu zuen twitter-en:
  • Feministatzat du bere burua, baina kritikoa da hizkuntza ez sexista osatzeko egiten ari diren proposamenekin. Hizkuntzalaria izanik, uste du gehiegizko interbentzionismoa dela hizkuntza horrela egokitu nahi izatea. Alde horretatik, kritika ugari jaso ditu.

Hitzaldia  zikloaren baitan antolatu da. Iazko hitzaldi guztiak egitasmoaren blogean daude ikusgai: hitzadinamintzo.blogspot.com.es