Zeharkakotasuna eta intersekzionalitatea

URTE ASKO eman ditugu zeharkakotasunaren ideia defendatzen. Hizkuntza politika ez da euskara zerbitzuetan egon behar. Administrazioaren sail eta zerbitzu guztiei dagokie, zeharka, hizkuntza politika egitea. Hizkuntza politika sail eta zerbitzu guztietatik egin beharra dago: bai “soft” izendatu ohi direnetatik (kultura, gizartegintza, kirola…), baita “hard” izendatu ohi direnetatik ere (ogasuna, hirigintza…).

Berdintasun politiketan “mainstraing” termino erabili izan da: zehar-korrontea edo antzeko zerbait. Horren arabera berdintasun politikak gainerako politika guztiak zeharkatu behar dituen korronte baten moduan ikusten da. Bigarren hori onargarriagoa egiten zait. Zeharkakotasun hori gertuegi dago “zeharka”-tik. Nire buruan, zeharkako lerroari ardatz-lerroa kontrajartzen zaio, eta… euskara ardatz izan behar da hainbat politiketan, ardatz bakarra ez bada ere.

Intersekzionalitateak ikuspegi berri bat dakar: errealitate soziala ikusteko eta interpretatzeko modu berria. Errealitatea fragmentatzeko joera dugu, hobeto ulertzeko eta hobeto atxikitzeko, eta intersekzionalitatea agerian uzten ditu ikuspegi horren mugak: inor ez da soilik emakumea, soilik immigrantea, soilik euskalduna edo soilik gorra… Asko eta askotarikoak dira ezberdintasunak sortzen dituzten ardatzak: klasea, dibertsitate funtzionala, adina, jatorria, arraza, erlijioa, genero-identitatea… eta hizkuntza ere bai. Ardatz horietako bi edo gehiago elkartzen diren bakoitzean, interesgarria da intersekzionalitatearen ikuspegia.

Immigrazioren gaian are gehiago. Politika inklusiboak, harrera protokoloak eta neurri jakinak aldarrikatzen ditugu. Horietan hizkuntzaren aldagaia txertatu beharra dago. Harrera politikek dimentsio linguistiko bat behar dute bai ala bai, eta hizkuntza politikek aniztasun hori “integratzeko” neurriak aurreikusi behar dituzte. Gaiari era integralean eutsi nahi izanez gero, beraz, bi arlo horien arteko intersekzioan lan egitea dagokigu.

Badira zeharkakotasuna ulertzeko modu bitxiak: euskara sailek hizkuntza lantzeko irizpideak proposatuko dituzte, eta gainerako sailek irizpide horiek aplikatu. Ez zait errealista iruditzen. Ez dut ikuspegi monofokal horretan gehiegi sinesten.

Egitura eta metodologia malguagoak behar ditugu; lan egiteko modu berriak, alegia: ardatz horietako bakoitzean inplikaturik gauden entitateak eta eragileak bildu, norberaren helburuak eta interesak partekatu, intersekzioak eta interes komunak aztertu, elkarrekin egin daitezkeen proiektuak identifikatu eta lanari ekin: departamentuka lan egitetik proiektuka lan egitera igaro, alegia.

Intersekzionalitatea tokian tokiko politiketan txertatzeko gida bat, eta hainbat material, hemen: https://www.terrassa.cat/es/interseccionalitat

Gobernantza euskara zerbitzuetan

descargaGogoan dut Iñaki Arrutik Hizkuntza plangintza udalarri mailan ikasgaia eman izan duela HIZNET ikastaroaren baitan. Udaletako euskara zerbitzuei errepaso interesgarri ematen die bertan: zer izan diren eta zer diren. Egunen batean euskara zerbitzuen historia (eta istorioak) kontatu beharko lirateke. Bitartean, oso hurbilpen interesgarria iruditzen zait Arrutiren lana.

Iñaki Larrañagak, Gotzon Egiak eta Kike Amonarrizek Jakin aldizkarian argitaratu zuten testu bat erabili izan du Iñaki Arrutik ikasgairako: “Euskal Herriko hizkuntz normalizazioaren zenbait alderdi”, 1984. urtean argitaratua (Jakin 32). Izan ere, lehenengo euskara zerbitzuak garai horretan sortuko baitziren. Honela kontatzen dute.

… itzultzaileen egoera zeharo desberdina da herri batetik bestera, bai egoera laboralaren aldetik –soldata, lanordu eta lan-maila desberdinak– nola betetzen dituzten funtzioen aldetik –aktak bete eta itzuli, eguneroko paperak itzuli, funtzionarioei euskaraz klaseak eman edo herriko berreuskalduntze-prozesua bultzatu.

Artikuluan, garai hartako egoera eta joerak azaltzen dira. Borondate ona, eta baliabide gutxi. Denetarik egin beharra: itzulpenak, jaialdi bat antolatu, kartelak jarri, eskolak eman. Bakoitzak ahal zuena, ahal zuen moduan. Oro har, hiru jokabide nabarmentzen du: (a) kultur batzordeen bidez lehen urratsak eman; (b) itzultzaile-dinamizatzaile figura hibridoa erabiltzea, (c) berariaz euskara zerbitzuak sortzea.

Joan Subirats irakasle aditua da politika publikoetan. Harek ere politika publikoen ibilbidea aztertu du, eta hiru eredu bereizi: burokratikoa, planifikazio estrategikoa eta gobernantza. Jakin aldizkariak kontatzen duen egoera nekez sar daiteke horietako batean: eredu pre-burokratikotzat jo genezake.

Dena den, gogokoa dut Subirats irakaslearen azalpena. Iruditzen zait oso ondo kokatzen dituela euskara zerbitzuetan egon diren (eta dauden) jarrerak eta joerak.

  • Eredu burokratikoa. Administrazioak egitura hierarkikoa behar du: prozedura esplizituak eta erabat arautuak. Nork bere lekua eta bere funtzioa du, eta horren arabera jokatu behar da.
  • Planifikazio estrategikoa. Enpresa pribatuaren teknikek bidea egin dute administrazio publikoetan: management berriaren garaia da. Helburuak, estrategiak, plana estrategikoak, ekintzak… Lagun batek erdi-txantxetan dioen bezala: AMIAren garaia da.
  • Gobernantza. Errealitatea konplexua da, eta erabakiak hartzea ere bai. Administrazio tradizionalak mugak ditu, eta hutsuneak ere bai: hutsuneak funtzionaltasunaren aldetik, eta hutsuneak legitimitatearen aldetik. Gauzak egiteko modu berriak bilatu behar dira, eta gobernua gizarte zibilera ireki. Gobernantza, hortaz, parte hartzea da; funtzionamendu horizontala da; gobernu erlazionala da; zeharlerrotasuna…

Nik neuk ez dut zalantzarik nora jo behar dugun, kontua da haraino iristea zenbat kostako zaigun.