Etiketaren artxiboa: HizkuntzaIdeologiak

Gerra kulturalak

-n -kargitaratuta
Erantzun

BAT

Bereziki egokia iruditu zait aurtengo Udaltop jardunaldiak landu duen gaia. Iruditzen zait haratago iresteko moduan geundela, baina, behintzat, ondorio batzuk atera dira. Nik neuk, behintzat, honela ikusten dut:

  • Erabat funtsezkoa eskolaz kanpoko ekosisteman eragitea. Eskolaz kanpokoa inguru konplexua da. Ekosistema hitza bera oso esanguratsua da: askotariko jarduerak, askotariko espazioak, askotariko eragileak… Ekosistema osoan eragin beharra dago, ez (soilik) jarduera zehatzetan.
  • Horretarako beharrezkoa da instituzioen esku-hartzea. Aterki juridiko-politiko egoki bat antolatu beharra dago. Instituzioek apustu egin behar dute, eta apustu hori bistaratu.
  • Horren aldeko aktibazio eta adostasun soziala ere landu beharra dago. Behetik ere indarra sortu behar da, prozesu horretan eragingo duena. Agian ez da erabat “politikoki zuzena” honela esatea, baina… presio soziala ere beharrezkoa da.
  • Zerbait antolatu beharra dago, bide horretan eragingo duena. Artefaktu bat, dispositibo bat… Horren aldeko indarrak eta ekimenak artikulatzeko gaitasuna izango duen zerbait. Kanpaina bat? Ezetz esango nuke… Kanpaina bat baino zertxobait gehiago behar da… zerbait organikoagoa, agian.
  • Helburua, aurrepauso txikietatik harago, kultura-aldaketa eragitea da. Arau soziolinguistiko berri bat sortzea, alegia: 16 urte azpikoentzat antolatzen den guztia (defektuz) euskaraz izatea. Beste hizkuntzak ere hor egongo dira ziur aski, baina euskara izatea aukera ez-markatua.

Ideia potentea iruditzen zait. Zoritxarrez “kultura-aldaketaren ideia” bera ere kolonizatu eta lapurtu egin digute.

BI

Maiatzean soziolinguistika jardunaldiak izan ziren Alcoi-n (XXV Jornada sociolingüística Alcoi 2022). Hitzaldietako batean hizlariek ikasleen eredu kognitiboetan eragin beharra mahairatu zuten, eta eredu kognitibo horien atzean zeuden ideia batzuk errepasatu ere errepasatu zituzten: aurriritziak, autogorrotoa, hizkuntzaren eta identitatearen arteko lotura, arlo pribatua eta arlo publikoa… Irakasleei deigarri egiten zitzaien bereziki katalan-hiztunek ere “erosi” egin dutela inposizioaren ideia. Haraino iritsi da ideien kolonizazioa.

Izan ere, Valentzian katalan-hiztunek ere hizkuntza inposatu egiten dela uste dute. Horrelako ideiak dituzten ikasleei hiztun “solidarioak” deitzen diete, erdi-txantxetan. Gela batera sartu eta katalanez hasten zarenean –Hola, bon dia. Com esteu?–, oso litekeena da hiztun solidario horietako bat agertzea. –Perdona, disculpa, però aquí hi ha una noia que ve de la Rioja i que no t’entén–. Beste neskak, jakina, den-dena ulertzen du. Agian ez du ezer esango, baina pentsatu bai: –No le entenderas tú. Yo estoy entendiendo perfectamente!–.

Irakasle horien ustez, larria da katalan-hiztunek inposizioaren diskurtsoa barneratu izana… Oso-oso arriskutsua da.

HIRU

Norberaren balioak, sinismenak eta praktikak gailentzeko gatazka ideologikoei gerra kulturalak deitzen omen zaie. Ideien hegemonia lortzeko borrokak dira. Zer da justizia, zer inposizioa, zer da bidezkoa eta zer ez, hori guztia nork erabakitzen du? Ideia horiek guztiak gure alde posizionatzea da gerra kulturalen helburua.

Orain dela egun batzuk, titular hau agertu zen El Correo egunkarian.

Bitxia da. Hasiera-hasieratik garbi dago intentzionalitatea, baina hurrengo parrafoa irakurri behar da zertaz ari den jakiteko:

PNV, EH Bildu y PSE-EE apalabran la nueva ley de profesiones del deporte, que será aprobada por el Parlamento vasco la próxima semana

Nonbait irakurri dut gerra kulturalen kontzeptua AEBetatik datorrela, eta zerikusi gutxi duela gure errealitatearekin. Ez dakit bada! Artikulu horren modukoak irakurtzen ditudanean… zalantzak sortzen zaizkit.

Soziolinguistika kritikoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

Gasteizen eman zuen hitzaldi batean Txerra Rodriguezek lau ikasbide proposatu zituen, euskalgintza berritze aldera: (a) jatorrizko herrien mugimenduetatik ikastea; (b) han-hemen sortu izan diren esperientzia komunitarioetatik; (c) feminismotik; (d) soziolinguistika kritikotik.

Azken aipamen hori egin zitzaidan deigarria, eta piztu zidan jakin-mina.

Handik gutxira, «Ikerketa Soziolinguistikoa Hizkuntza Katalanaren Eremuan» izeneko jardunaldiaren aurkezpenetan, soziolinguistika kritikoaren hainbat aipamen aurkitu nituen. Besteak beste, jardunaldiaren azken ponentzian Jose del Vallek azaldutakoak. Jose del Vallek CUNY unibertsitatean lan egiten du, New York hirian, eta harreman handiak ditu Txile, Brasil edota Argentinan soziolinguistika kritikoa lan egiten duten hanbat ikerketa-talderekin. Gaur egun, bi gai ikertzen ditu bereziki: (a) ideologia linguistikoak eta (b) glotopolitika. Ponentziaren izenburua, honakoa: «Perspectiva Glotopolítica, anclaje teórico e implicaciones metodológicas». Ponentzia interesgarria iruditu zitzaidan, “gure terminologiatik” eta “gure ikuspegitik” urruntzen delako.

Jose del Vallek glotopolitika eta soziolinguistika kritikoa bereizten ditu, testuinguru soziogeografiko ezberdinean sortu direlako eta iturri zein tradizio ezberdinetatik edan dutelako. Glotopolitikak, haren esanetan, hizkuntzari eragiten dioten ekintza sozialei egiten die erreferentzia, ekintza horiek izaera politiko argia dutenean. Haren ustez, glotopolitika ez da (soilik) hizkuntza politika, etimologikoki horrela pentsatu badaiteke ere. Ikuspegi hori erabat gainditzen du.

Del Vallek onartzen du glotopolitikak eta soziolinguistika kritikoak, biek ala biek, oso harreman estua dutela elkarren artean; biak funtsezko elementu beraren inguruan egituratzen direlako: “hitza hartzea”. Hau da, zerk legitimatzen du pertsona bat, leku eta une jakin batean, hizkuntza batean eta modu jakin batean hitz egiteko? Eta horrek zein ondorio ditu?

Soziolinguitika klasikoaren arabera, hainbat prozesu sozialen ondorio dira fenomeno linguistikoak. Soziolinguistika kritikoak, ordea, norabide biko harremana ikertzen du: hizkuntzaren erabilerak botere-harremanak erreproduzitu edo eraldatu ahal dituela defendatzen du; hau da, botere-harremanak eta gizarte-kategoriak fenomeno diskurtsiboak direla. Hori horrela, soziolinguistika kritikoak eta glotopolitikak soziolinguistikaren adar ezberdinak mobilizatu nahi dituzte, proiektu emantzipatzaile eta demokratizatzaile baten inguruan. Kontzientzia soziolinguistiko kritikoa landu beharra aldarrikatzen dute, alegia.

Yasnaya Elena Agüilar irakasle mixeak «Lo lingüístico es político» testua idatzi zuen orain dela hainbat urte, eta izenburu bera duen liburutxo batean parte hartu zuen handik gutxira. Han dioen moduan: “Hizkuntza bidezko ekintza guztiak ekintza politiko bihurtzen dira. Berbazko dadoak kargatuta daude, nahiz eta horretaz ez jabetu metroan txartel bat eskatzen dugunean, edo liburu baten aipamena idazten dugunean. Horretaz oso kontziente izan behar dugu estatuak legitimotzat aukeratu ez dituen hizkuntza batean jarduten dugunean. Kasu horietan, hizketa-ekintza guzti-guztiak signifikazio-sare baten parte dira, eta horiek esanahi linguistikoetatik harago doaz beti“

Supermerkatuan saskia nola betetzen dugun, ekintza erabat politikoa dela entzuten da gero eta gehiagoetan, baita gosaria dela eguneroko lehen ekintza politikoa. Baliteke. Edo bigarrena, agian; hizkuntza gutxitu bat dugunontzat, “egun on” esatea baita eguneroko ekintza politikorik lehena.

Har Hitza!

Elebiduna, ni?

-n -kargitaratuta
Erantzun

EUSKARA hizkuntza inklusiboa dela diote. Gainerako hizkuntzak baino are inklusiboagoa. Baliteke. Garai batean tranpa diskurtsibo txiki bat erabili izan dugu: “Elebidunak bai, jakina… baina hemen soilik euskaldunak gara elebidunak; erdaldunak, ez… erdaldunak elebakarrak dira”. Akordatzen? Falazia txiki bat da (era onean esanda). Gure eskemaren arabera, erdaldunak euskaraz ikasi ahala, euskaldun bihurtzen dira eta erdaldun izateari uzten diote. Beraz, ezin da, definizioz, erdaldun elebidunik izan.

Duela gutxi Kathryn A. Woolard irakasleak on-line emandako hitzaldi bat entzuteko aukera izan nuen. Woolardi deigarri egiten zaio hizkuntza gutxitu batzuen kasuan komunitateek elebitasunaren aldeko apologia egiten dutela (adib. komunitate hispanoak Estatu Batuetan) eta beste batzuek, ordea, elebitasunaren ideia errefusatu egiten dutela (katalanak, euskaldunak…). Aracilek berak funtsezko paradoxa bat nabarmendu zuen: elebakarrak dira elebitasunaren aldekoak, eta elebidunak elebitasunaren kontrakoak.

Kontua da elebitasuna ez dela soilik egitate soziolinguistiko baten deskripzio hutsa. Ideologia linguistiko bat ere bada. Soziolinguistikan, ideologia linguistikok dira pertsona edo giza talde batek hizkuntzei buruz dituen ideien multzoak. Haren ustez, hortxe dago koxka: etiketa horren atzean izkutatzen diren ideiak eta ideia horiek osatzen duten ideologia hizkuntza normalizazioaren kontrakoak dira eta horregatik errefusatzen ditugu. Ideologia horren bi adibide dira, esate baterako, “Galicia Bilingüe” eta “Manifiesto por la Lengua Común”. Bietan egiten da elebitasunaren defentsa, hizkuntza nagusiaren hegemonia defendatzeko. Muturreko adibideak dira, baina badira kasu sotilagoak (eta agian, horregatik, arriskutsuagoak).

Elebitasunaren ideologiaren aurka, bada Carod-Rovira politikari katalanaren aipu interesgarri bat: “elebitasuna hizkuntzarentzat da federalismoa politikarentzat den gauza bera: anestesiko bat, tapoi bat, galga bat”. Halere, batzuen ustez, akatsa da elebitasunaren kontra agertzea. Elebitasunaren defentsa egin behar dela uste dute, bestela supremazismo linguistikoak kontzeptu hori kolonizatu egiten duelako. Ez dakit, bada!. Zaila da joko-zelai horretan jokatzea. Agian horregatik egiten zaigu horren erakargarri eleaniztasunaren ideia: ikuspegi zabalagoa ematen digulako eta logika binario horretatik ihes egiteko aukera eskeintzen digulako. Nork bere hizkuntza eta euskara denona.

Oharrak:

Hemen agertzen den ia-ia guztia Woolard-en hainbat testutatik eta hitzaldi horretatik ateratako ideiak dira.

Woolard-ek anonimatoaren ideologiaz eta identitatearen ideologiaz jardun du. Horren apunte bat jaso nuen hemen: https://www.garabide.eus/blogak/allartean/2014/07/08/dont-call-me-vasco/

Hizkuntza-liberalismoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

Soziolinguistika hiztegiaren arabera, hizkuntza-liberalismoa ukipeneko edo gatazkako egoeretan inolako esku-hartzerik ez egitea babesten duen hizkuntza-ideologia da.

Enciclopèdia Catalana-k 2001ean argitaratu zuen Diccionari de Sociolinguistica liburua askoz zurrunagoa eta esplizituagoa da:

Gatazka egoeran dauden hizkuntzen arteko desokera sozialean esku-hartzerik ez egitea aldarrikatzen duen hizkuntza-ideologia da liberalismo linguistikoa. Statu quo desigualitarioa eta asimilatzailea onartzea da. Estatu baten politika asimilatzailearen ondorioz menderatuak diren hizkuntzen etorkizuna ustezko bilakabide natural baten esku uztea aldarrikatzen du. Gatazka linguistikoaren aurrean ustezko neutralitatea defendatzen duen diskurtso soziolinguistiko bat da, alegia. 

Duela egun gutxi, Legebiltzarrean egon da Hizkuntza Politikako sailburua, Jaurlaritzaren  agenda estrategikoaren nondik norakoak azaltzeko. Laura Garridok Alderdi Popularraren ikuspuntua eta irizpideak azaldu zituen bertan. Honako hauek:

  • Euskal gizartearen aniztasuna errespetatzea
  • Hizkuntza hautatzeko askatasuna bermatzea
  • Hizkuntza politikak erabakitzeko kontsentsua bilatzea
  • Hizkuntzari buruzko inposizio-politikak arbuiatzea
  • Autonomia Erkidegoko egoera soziolinguistiko anitzak aintzakotzat hartzea
  • Hizkuntza politikan neurri koertzitiboak eta zigortzaileak batzertzea, batez ere enpresari eta komertzioari dagozkielarik
  • Hezkuntza arloan askatasun linguistikoa bermatzea
  • Hizkuntza eskakizunak esleitzeko araudia aldatzea
  • Hautaketa prozesuetan hizkuntza baloratzeko irizpideak berrikustea, lekuan lekuko egoera soziolinguistikoari egokitzeko

Neoliberalismo linguistikoa zer den definitu beharko banu, nekez aurkituko nuke adibide hoberik.

Aurkezpena hemen duzue ikusgai: bit.ly/2GD9VX4

Hizkuntzek eskubiderik al dute?

-n -kargitaratuta
Erantzun

Behin eta berriro errepikatu ziguten eta kasik sinistera iritsi ginen: “Los ciudadanos son quienes tienen derechos lingüísticos y no los territorios ni mucho menos las lenguas”. Hizkuntzek ez dute eskubiderik, antza. Soilik herritarrek.

Martxoaren 15ean, Zeelanda Berriko parlamentuak, lege baten bidez, Whanganui ibaiari nortasun juridikoa eta eskubideak aitortzea erabaki zuen. Whanganui ibaia maori herriaren ibai sakratua da. Ibaiaren ongizatea haien ongizateari lotua dago.

Kosmobisio eurozentrista batetik, erabaki hori aberrazio juridiko bat da. Objektu material batek ezin du eskubide juridikoen subjektu izan. Kontserbadoreek termino horietan kritikatu zuten erabakia: “Ibaia ez da gizaki bat, ez du hankarik, ez gorputzik, ez bururik. Nola aitortu, bada, nortasun juridikoa eta eskubideak?”

Lehen ministroaren erantzuna antologikoa izan zen: “Eta enpresa bat? Enpresa batek hankarik, gorputzik eta bururik al du? Eta ez badu, zer dela-eta da horren erraza nortasun juridiko erabatekoa aitortzea?”

Istorioa Boaventura de Sousa Santosek kontatu du Público egunkarian. Hemen: Para una sociología de las emergencias

Kolonialismo linguistikoa (eta bi)

-n -kargitaratuta
1

9782228880282LOUIS-JEAN CALVET hizkuntzalariak “Linguistika eta kolonialismoa” liburua argitaratu zuen 1981ean. Bigarren izenburua are esanguratsuagoa da: “Glotofagiari buruzko tratatu txikia”. Calvet-en ustez, kolonialismo linguistikoa ez dagokio soil-soilik kolonietako egoerari. Frantziako iraultzaren garaian hexagonoan zabaldu zen politika linguistika eta kolonietan erabili zena funtsean berdin-berdinak izan zirela dio.

Liburu interesgarria da, ordezkatze prozesuen historia ikusteko. Hiru estadio aipatzen ditu:  (a) lehen fasean, mandatariak, noblezia, burgesia eta merkatari batzuk dira hizkuntza nagusia adoptzen duten lehenak; (b) goi mailako klaseek hizkuntza menderatua baztertu ondoren, bigarren fase batean, klaseen arteko bereizketatik harago, bereizketa geografikoa nagusitzen da, eta hiriaren eta herriaren arteko dikonomia bihurtzen da gakoa, edo industria/komertzioaren eta nekazaritzaren artekoa; (c) azkenik, herrietako jendeak ere hizkuntza nagusia bere egiten du, eta osatu egiten da ordezkapen-prozesua. Eskema ezaguna da, baina merezi du liburua irakurtzea. Ordezkapen prozesuaren aurkako erresistentzia-indarrez ere hitz egin du Calvet-ek. Bere ustez bi izan dira erresistentziarako faktore garrantzitsuenak: erlijioa eta kontzientzia nazionala (eta ez hurrenkera horretan).

UZEIk soziolinguistikaz atondu zuen hiztegiaren arabera, hizkuntza kolonialismoa da “kolonietan edo menderatutako lurraldeetan metropoliko hizkuntza ezartzeko prozesua, hizkuntza menderatua eta hizkuntza horretako hiztunak botere-eremuetatik baztertuz gauzatzen dena”.

Dena den, kolonialismo linguistikoa hori baino gehiago ere bada. Ideologia bat da: prozesu hori inguratu, lagundu eta justifikatu duen ideologia, alegia. Eta bizirik dago. Belaunaldiz belaunaldi heldu da gugana, eta gure burua ere kolonizatu egin du. Gure eskema mentalean sartuta dago. Euskara gure-gurea da, haren alde gaude, baina ikuspegi sozialetik ez dago zereginik… bigarren mailan egotera kondenatuta dago, orain eta urte askotarako. Koloniazio mentala da, edo kolonizazio ideologikoa.

Hiztunen aktibazioaz hitz egiten denean, iruditzen zait, neurri handi batean, gakoa horixe besterik ez dela: gure burua deskolonizatzea.

Hizkuntza komunitarioa / Hizkuntza sozietarioa

-n -kargitaratuta
Erantzun

IV_jornada_LiS.jpg_1568319604Woolard antropologoarengandik ikasi genuen hizkuntza ideologiak, ñabardurak ñabardura, bitara bil zitezkeela: egiazkotasuna eta anonimatoa. Lehenak oinarri identitarioa du, bigarrenak komunikatiboa. Apunteak hemen bildu nituen: http://allartean.blogspot.com.es/2008/08/ideologia-linguistikoei-buruz.html

Herrialde Katalanetan, bi ideia horien sintesi berri baten beharra aldarrikatu izan da katalanerako: “A ala B” paradigma gainditu eta “A eta B” aldarrikatu.

Ildo horretan, zer pentsatua eman didan ideia entzun dut hizkuntzari eta jendarteari buruzko IV. jardunaldian (IV Jornada sobre Llengua i Societat als Territoris de Parla Catalana). Francesc-Xavier Vila Bartzelonako Unibertsitateko irakasleak hizkuntza komunitarioen eta hizkuntza sozietarioen arteko bereizketa egin zuen. Alde horretatik, aniztasunaren diskurtsoaren arriskuak agerian jarri nahi izan zituen. Bere ustez, adibidez, tamazight hizkuntza eta katalana  ezin dira Katalunian berdinak izan. Ziur aski, biak dira “hizkuntza komunitarioak”, atzean hiztun komunitate bat dutelako; Katalanak, ordea, “hizkuntza sozietarioa” ere izan behar du… jendarte osoari dagokion hizkuntza delako.

Iruditu zait gurean ez dugula horretaz gehiegi pentsatu. Ziur aski, beste fase batean gaude, oraindik ere.

Kontsentsuaren alde… eta kontra

-n -kargitaratuta
Erantzun

> Bat

Matematika gaztelaniaz ikasitakoa naiz. Gogoan dut kosta egiten zitzaigula máximo común divisor (zatitzaile komunetako handien) eta mínimo común múltiplo (multiplo komunetako txikien) bereiztea. Gerora, bestelako testuinguruetan erabili behar izan dugunean ere, hibrido bitxi samarra asmatu izan dugu bi jarreren puntu komunak adierazteko: mínimo común divisor. Matematiketan alferrikako operazioa da, bi zenbakiren zatitzaile komun txikiena beti “1” delako.

> Bi

Duela gutxi termino berri bat ikasi dut, oso-oso egokia: zoru komuna. Zoru komuna oinarri-oinarrizko adostasun-multzoa da, elkarrekin zerbait eraikitzeko beharrezkoa dena. Mikel Irizarri irakurri nion lehen aldiz hemen.  Besteak beste, honela zioen:

Zoru komunekin gertatzen da ogiaren orearena: zabaldu ahala mehetu egiten dira. Hau da, jende askok partekatzen ditu ideia gutxi batzuk eta, partekatzen dena trinkotu ahala, ados daudenen kopurua jaitsi egiten da.

Zeru komuna ez da helburua, kontsentsuak eraikitzeko abiapuntua baizik.

> Hiru

Tomas R Villasante irakasleak ere halako zerbait esan ohi du planifikazio partizipatiboen inguruan. Bi kontsentsu mota bereizten ditu: gehikuntza bidezko kontsentsua eta minimoen gaineko kontsentsua. Lehenak ezer gutxirako balio duela esan ohi du, eta zoritxarrez halako asko dagoela: denon eskakizunak jaso, eta bata bestearen ondoan jarri, kontraesanik bada ere.

> Lau

Villasanteren ustez, planifikazioaren arazoak formulatzeko eta irtenbideak elkarrekin bilatzeko prozesua denez, interesgarria da ahalik eta talde kritikorik dentsoena biltzea ekintzari ekiteko: conjunto de acción, esaten du berak. Horretarako, ideiak eta jarrerak mapeatzea gomendatzen du, eta prozesu dialogikoak bideratzea.

Ohartu zarete? Ez du handia hitza erabiltzen, dentsoa baizik.

Lau jarrera bereizten ditu harek: afines (kidekoak), diferentes (ezberdinak), ajenos (besteak) eta contrarios (aurkariak):

  • Gureak (kidekoak) ezagutzen ditugu. Erraza da bilera batera deitzea. Ezagutzen ditugu beren jarrerak, baina ñabardurak interesatzen zaizkigu.
  • Ezberdinekin gauza komun asko ditugu: antzeko arazoak, antzeko kezkak. Ikuspegi ezberdinak ere bai. Haiekin negoziatu behar da, eta erabakiak hartzeko espazio zabalagoa sortu.
  • Besteak urrunago daude, bestelako logika baten arabera mugitzen omen dira. Erakarri nahi ditugu; limurtu eta pertsuaditu.
  • Alferrik da jarrera antagonikoak (aurkariak) integratu nahi izatea. Villasantek errebertsioa edo isolamendua proposatzen du. Euren proposamenen arrakasta eragoztea da kontua.

Honela laburtzen du:

GRAFIKOA

 > eta Bost

Amaitzeko txio zahar bat berreskuratu nahi dut, eta hona ekarri:

Ongi izan!

Don`t call me vasco

-n -kargitaratuta
Erantzun

BAT

Kantu hau entzun duzue inoiz? DON’T CALL ME VASCO (soundcloud).

BI

aek-k duela urte askotxo egin zuen kanpaina bat ekartzen dit gogora:

SER VASCO/A NO ES SUFICIENTE
IZAN EUSKALDUN!
EL EUSKERA ES LA DIFERENCIA

Akordatzen?

Garai hartan euskararen inguruko publizitate gutxixeago egiten zen. Esango nuke euskaltegien matrikulazio kanpainak horregatik zirela esanguratsuak: nonbait, euskararen inguruko diskurtsoaren parte handi bat kanpaina horien bidez definitzen zen urtez urte. Agian gehiegi esatea da, baina nik halako oroitzapena dut.

Kontua da kanpaina horrek haustura txiki bat eragin zuela, ordura artekoekin alderatuta. Ordura arteko matrikulazio kanpainak koloretsuak ziren, bizi-biziak, atseginak, “amableak”. Kanpaina horrek hainbat kontzientzia astindu nahi zuen, eta mezua identitatearen ideiaren inguruan oinarritu zuen. Mezuak bazuen halako “deserosotasun” puntu bat, baina ondo funtzionatu zuen.

HIRU

Kathryn A. Woolard antropologoak defendatzen du hizkuntza baten zilegitasuna bi ideia nagusiren baitan aldarrikatu ohi dela; bi ideologia linguistikoren baitan, alegia: egiazkotasunaren ideologia eta anonimatuarena. Hau da, hizkuntza gurea delako defendatzen dugu (gure identitatearen adierazpidea) edo denona delako (unibertsala, ez inongoa). Hizkuntza propioaren eta hizkuntza komunaren arteko tirabira da, azken batean.

Hizkuntza minorizatuek egiazkotasunaren ideologian oinarritu ohi dute beren estrategia. Hizkuntza hegemonikoek anonimatuan.

LAU

Woolard-ek Kataluniako egoera aztertu du bereziki. Han ere nabaritu du gazteen artean hizkuntzarekiko atxikimendua aldatu egin dela. Hizkuntzarekiko kezka bestelakoa da, antza; eta garai bateko “dolor de llengua” liburua aipatu du. Batzuentzat axolagabekeria da arazoa. Kontua da gazteek hizkuntza ez dutela ikusten gatazka edo arazo moduan: katalana dakite, eta hitz egiten dute; gaztelania ere badakite eta nahieran erabiltzen dute.

Woolard-en ustez, hori guztia trantsito baten ondorioa da: egiazkotasunetik anonimatura. Halako trantsito bat beharrezkoa omen da, maila batetik aurrera hizkuntzaren hedapenari eutsi nahi izanez gero.

BOST

Dena den, Woolard-ek dio, bi ideologia horietatik, ez batak ez besteak ez diola katalanaren beharrei egoki erantzuten. Hirugarren bide baten beharra aldarrikatzen du. Aukerak ere ikusten ditu: aniztasunaren ideian oinarritzea, diferentzian, hizkuntzaren aldakortasunean, heteroglosian, hizkuntzarekiko jolasean, errepertorio linguistikoak aldarrikatzea…

Oharra. Woolard-en ideiak artikulu honetatik atera ditut gehienak: Les ideologies lingüisti­ques: una visió general d’un camp des de l’antropologia lingüstica. Revista de Llengua i Dret, num. 49, 2008