ESANGURATSUA da gure artean diskurtsoari ematen diogun garrantzia. Gogoan dut TELP ikastaroetan ez dela horrela izaten. Diskurtsoa ez da apenas lantzen. Ferran Suayk esan ohi du hizkuntza bat erabiltze aldera benetan inporta duten aurreiritzi bakarrak geureak direla, eta ez besteenak.
Azalpenetan eta argudioetan gehiegi ez tematzea gomendatzen du, ez baitu merezi. «Zuk zergatik euskaraz tematu, gaztelaniaz ere ederki moldatzen bazara?», galdetuko dizute. Alferrik azalpenak ematea. Eztabaida horretan sartzea ahulezia erakustea da. Eta, inoiz, azalpenik eman behar izatekotan, arrazoi subjektiboak ematea aholkatzen du: «nahi dudalako, gogokoa dudalako, erosoa egiten zaidalako, edota sudur-puntan jarri zaidalako…»
Sarri, argumentazioari eta pertsuasioari begira jarrita, ′arma definitiboa′ bilatu nahi izan dugu: argudio totala, borobila, erabatekoa… Arazoa da —Ferran Suayren ustez— argudio historiko, politiko zein ideologiko guztiak eztabaidagarriak direla. Oscar Wilderen aipua ekartzen du gogora. ′Arrazoia omen da hobekien banatutako ondarea: jende guzti-guztiak uste du, une guzti-guztietan, arrazoi guzti-guztia duela′. Argudiatu ahal duzu, «Euskaraz egiten dut, euskalduna naizelako…»; baina ez da nahikoa izango: «Hori eztabaidatu daiteke, ezta? Izan ere, gaztelaniaduna ere bazara…», erantzungo dizute. Arrazoi subjektiboak ez dira horrelakoak. Ezin dira eztabaidatu. Zer esango dizute? «Ez, ez… zuk baietz uste duzu, baina ez duzu euskaraz egin nahi, ez duzu gogokoa, ez zaude eroso…».
Celso Emilio Ferreiro poeta galiziarraren poema hura ekartzen dit gogora:
Lingoa proletaria do meu pobo / eu fáloa porque sí, porque me gosta, / porque me peta e quero e dame a gaña; / porque me sai de dentro, alá do fondo…
Joseba Sarrionandiak euskarara ekarri zuen, “Poemas Náufragos” izeneko liburuan:
ITSASOAREN AURREAN ETZUNIK... Ene herriko hizkuntza proletarioan Berez mintzo naiz, gustatzen zaidalako, Erizten diodalako, nahi eta gogoa dudalako; Barrutik sortzen zaidalako, gorbata jantzita Beren arbasoekiko amodioa eusten, Hilik dauden beren aitaiten hizkuntza, Ama hizkuntza mintzatzen Eta aurpegia altzaturik Lengoaiako marinelak, laborariak, Arraun eta area, edo branka Eta goldea izaten ez dakiten Sustrairik gabeko xalapartari tipiak, Hainbeste ergel deserrotu ikustean Hondatzen nauen tristura mingotsaren Sakonetik Sortzen zaidalako. Berez mintzo naiz, gustatzen zaidalako Eta gureekin egon nahi dudalako, gure jendearekin, Beste hizkuntzan kondaturiko historia bat Luzaroan sufritzen duten gizon onen alboan. Ez naiz mintzo handikientzat, Ez naiz mintzo doilor eta boteretsuentzat, Ez naiz mintzo harroentzat, Ez naiz mintzo ergelentzat, Ez naiz mintzo hutsentzat; Etengabeko gezurrak eta zuzengabeak Sendoro jasatzen dituztenentzat mintzo naiz; Begi biluzien mitxeleta, su Eta haizezko eguneroko negarra Izerdiz eta malkoz darienentzat. Ezin ditut ene hitzak munduan Sufritzen ari diren guziengandik aldendu. Eta zu munduan bizi zara, lur gurea, Gure leinuaren seaska, Galizia, Espainetako min gozoa, Itsasoaren aurrean etzunik, bidean...
