Etiketaren artxiboa: Migrazioak

Kapitalizazio linguistikoa eta kapitalizazio soziala

-n -kargitaratuta
Erantzun

Gustukoak ditut Xabier Aierdiren hitzaldiak. Argi hitz egitea gustatzen zaio eta probokatiboa ere bada batzuetan. Duela urtebete inguru hitzaldi bat eman zuen Sabino Arana Fundazioan, migrazioaz eta harrera linguistikoaz. Ideia interesgarri asko aipatu zituen bertan. Azpimarratu zuen, esate baterako, immigrazioa ez dela tarte baterako kontua izango, baizik eta fenomeno estruktural bat, eta serio(ago) hartu beharko genukeela.

Immigrazioaren Euskal Behatokiak egiten dituen azterketen arabera, badirudi euskaldunak tolerantexeagoak garela erdaldunak baino. Ezker-eskuin ardatzean ere beste horrenbeste: ezkerrekoak toleranteagoak gara eskuinekoak baino. Baina gizartea konplexutzen diren neurrian arazo berriak sortuko direla ohartarazten zuen Aierdik. Izan ere, bere esanetan, batzuk arnasguneak ikusten ditugun lekuetan, litekeena da beste batzuk itoguneak ikustea. Bere ustez litekeena da egunen batean euskararen aurkako nolabaiteko erresistentzia aurkitzea, esate baterako, migrari kualifikatuen aldetik, euskara traba moduan ikusiko dutelako. Arazoa da erresistentzia hori ez dutela planteatuko termino linguistikoetan. Esango digute: “zuek euskaldun zuriok iparraldekoak zarete eta pribiligio egoera batean zaudete; gu arrazializatuak gara, menpekoak gara, eta zuen hizkuntzak menpekotasun horretara kondenatzen gaitu”. Horrek kontraesan berriak sortuko ditu, honezkero aurreikusi, zaindu eta landu behar direnak.

Hitzaldi hura gogoratu dut, duela gutxi, Interneten bidez, Marina Massaguer soziolinguista katalanaren hitzaldi bat entzuteko aukera izan dudalako. Harek ere antzeko gogoeta egiten zuen:

  • Katalana mugikortasun sozialarekin zerikusia duen baliabide bat dela defendatzen du: kapital bat. Badira atzerritik etorri diren pertsonak, katalanarekin inolako kontakturik izan ez dutenak eta, gainera, eskala sozialean igotzeko aspiraziorik ez dutenak. Adin bat dute honez gero, eta katalanarekin interes txikia erakusten dute. Zertarako inbertitu ezertarako balioko ez didan errekurtso batean?
  • Horien seme-alabek edo etorri berri gazteagoek, ordea, ikasi eta lanpostu koalifikatuak izateko aspirazioa dute. Horientzat katalana baliabide bat da eta, oro har, jarrera positiboa dute hizkuntzarekin. Beste kontu bat da, baliabide hori eskuratzeko modurik izan ote duten edota katalanezko harreman-sareak sortzeko aukera izan ote duten.
  • Nork ez du katalana behar? Baliabide alternatiboak dituztenak (harremanak, ikasketak…); hau da, eskala sozialean gora egiteko bestelako kapitalak eskuratu ahal dutenak: kapital ekonomikoa, kapital soziala, kapital kulturala…
  • Azkenik, Aierdik planteatzen zuen ildo berean, gogoetatu egin du litekeena dela beren herrian egoera sozial ona zuten pertsonek beren espektatibak zapuztuak ikustea, Kataluniara etortzen direnean, beren estatusari ezin diotelako eutsi. Jatorrian zuten “kapitala” debaluatu egin da nonbait: beren harreman-sarea (kapital soziala) ez dago hemen, agian titulazioa konbalidatu beharra egokitu zaie… eta hizkuntza ere ikasi beharra dute. Horiek hizkuntzaren aurkako jarrera erakutsi dezakete.

Marina Massaguerek katalana ikasi nahi eta behar dutenentzat kapitalizazio bikoitza proposatzen du: kapitalizazio soziala eta kapitalizazio linguistikoa. Hizkuntza ikasteko baliabideak baino gehiago, bizikidetzarako espazio ez hierarkikoak eskatzen ditu, non migrantea, bere harreman-sarea zabaltzeaz gain, katalana ikasi eta katalanez sozializatuko den.

Hirien soziolinguistika eta dibertsitate konplexuak

-n -kargitaratuta
Erantzun

400-1462982233-KARTEL A3 WEBRECODE Europako Zientzia Fundazioak finantzatzen duen ikerketa-programa bat da, dibertsitateak ikertzea helburu duena. Akronimo bat da: “Responding to Complex Diversity in Europe and Canada”. Ideia hori bera defendatzen du: egungo dibertsitatea, lehengoarekin alderatuta, askoz konplexuagoa da. Programaren helburua da horren eragina aztertzea hainbat arlotan: dibertsitate linguistikoan eta hizkuntza politiketan, besteak beste.

Peter Kraus Augsburg-eko Unibertsitateko irakaslea da eta ikerketa-talde horretan parte hartzen du. Hitzaldi interesgarri bat eman berri du Migrazioak eta Europako Gutxiengo Kultural eta Linguistikoak izeneko jardunaldiaren baitan: ‘Dibertsitate konplexua, immigrazioa eta hizkuntza-politika’. Interesgarria iruditu zait, eta asko ikasi dut. Hona apunte batzuk:

  • Garai bateko dibertsitateari elementu berriak erantsi zaizkion neurrian, are konplexuagoa bihurtu da. Dibertsitate konplexua, batez ere, fenomeno urbanoa da: hirietan aztertu behar da bereziki. Dibertsitate konplexu horrek hirietako egoera linguistikoan duen eragina eta  hizkuntza politika ezberdinen ondorioak aztertzea da soziolinguistikak dituen erronka handienetako bat, ziur aski.
  • Hirietako dibertsitate linguistikoa ez da egoera berria. Atzera begiratuz gero, hiri eleanitzak erabat arruntak izan direla ageri da. Irakasleak adibide bat aipatu du: Vilnius. Lituaniako hiriburua da, baina 1926. urtean inork gutxik hitz egiten zuen lituanieraz bertan; errusieraz ere jende gutxik. Poloniera eta yiddisha ziren hizkuntza hedatuenak. Ekialdeko edota Erdialdeko Europan erabat arrunta zen egoera hori: okindegira joan eta —esate baterako— ogia polonieraz eskatzea; handik eskolara, eta alemanaz ikastea; eta etxean, familiarekin ,yiddishaz aritzea. Bizimodu eleanitz arrunta eta erabat bideragarria zen.
  • Azken mendean, ordea, homogenizazio kulturala nagusitu zen Europako modernitatearen paradigma gisa, harik eta Europako periferiatik eta beste kontinenteetatik etorritako migrazioak heterogeneitate berria sortu duen arte.
  • RECODE programak horrelako errealitateak ikertu nahi ditu, egoera konplexuak. Horretarako, bere baitan gehiengo baten eta gutxiengo baten arteko botere harremanak gordetzen dituzten hiriak bilatu dituzte, gero, migrazioen eraginez, dibertsifikazio berriak izan dituztenak: heterogeneotasun ‘zaharra’ eta ‘berria’ konbinatzen dituzten hiriak, alegia.
  • Peter Krausek, ildo horretatik, Helsinki eta Bartzelonako egoerak aztertu eta alderatu egin ditu. Bi kontu egin zaizkit deigarriak:
    • Helsinkin finlandiera eta suediera dira hizkuntza ofizialak, eta eskolak horren arabera antolatzen dira. Immigrazioaren hizkuntzek babes zabala dute (Integrative multilingualism), eta eskoletan immigranteen familia hizkuntzaren irakaskuntza bermatzen dute, horretarako eskaera nahikoa dagoen lekuetan: finantzazioa bertoko udalak hartzen du bere gain. Bartzelonan teoriaz antzeko zerbait defendatzen bada ere, aparteko finantzazioa bilatu beharra dago, ez baita horretarako baliabiderik bermatzen.
    • Dena den, datu azpimarragarria da Bartzelonako immigranteen % 40k bi hizkuntza nagusiak dakizkitela: katalana eta gaztelania. Helsinkin egoera bestelakoa da: oso gutxi dira finlandiera eta suediera, biak, ikasi dituzten migranteek. Krausen ustez —paradoxikoa bada ere—  Katalunian gatazka linguistikoa ageri-agerian egoteak badu horrekin zerikusia.
  • Ondorio interesgarri bat iradoki du. Bere ustez, egoera berri horretan arazo nazionala transnazionalizatu egiten da, eta transnazionala nazionalizatu. Fenomeno osagarriak dira: batetik, garbi ageri da dilema gaur egun ezin dela soil-soilik katalana vs. gaztelania izan, Bartzelonan hizkuntza ugari baitago bi horiez gain; bestetik, kanpotik etorritako hiritar horiek hautuak egitera behartuta ikusten dute beren burua (Kataluniako independentziari buruzko galdeketetan, esate baterako).

Gehiago jakiteko: