Gary Snyder eta hizkuntzen ekologia

Portada-La-Práctica-de-los-Salvaje1JACK KEROUACK idazleak The Dharma Bums (Los Vagabundos del Dharma) idatzi zuen 1958. urtean. Liburuak badu eszena bat, niri oso oso gertukoa egiten zaidana:  bi protagonistak menditik behera jaisten ari dira arrapaladan. Ziur nago oso irudi ezaguna egiten zaizuela. Harri solteen artean saltoka, aldapan behera eta ordubeteko bidea minutu gutxitan desegin.

Jack Kerouack-ek honela kontatzen du:

Jazzaren abiadura hartu zuen denak. Gora begiratu, eta Japhy ikusi nuen mendian behera korrika. Bost metroko jauziak ematen zituen eta lurra hartzen zuen orpoen gainean. Bitartean oihu egiten zuen. Gaixoa ni! Orduan ulertu nuen mendi batetik ez dagoela erortzerik. Neu ere maldan behera hasi nintzen bere atzetik, salto eta jauzi. Bost minutuan  jaitsi ginen, ahuntzen moduan edo bi txinatar txororen gisan /…./ Oihu batean, laku ertzera iritsi nintzen, zapatilen orpoa lokatzetan tinkatu, eta han geratu nintzen; bizipozez. —A, Japhy, oraingoan ere ikasgai ederra erakutsi didazu: ez dago mendi batetik erortzerik! —Halaxe dio esaera zaharrak: “Mendi baten gailurrera iristen zarenean, igotzen jarraitu, Smith”.

Liburua biografikoa da neurri handi batean. Jack Kerouack da narratzailea. Japhy-ren atzean Gary Snyder dago. Snyder Estatu Batuetako kontrakulturaren ikono bat da: idazlea, poeta, itzultzailea, hizlaria eta aktibista. Ez dut bere testuen euskarazko itzulpenik aurkitu.

Berriki “La practica de lo Salvaje” liburua argitaratu da. Ingelesezko bertsioa 1990koa da… Orain dela 26 urte idatzia da, eta, oraindik ere, oso gaurkoa egiten zait. Liburuak hainbat gogoetagai ditu: ekologia, kontzientzia, natura, lurra, espiritualitatea, hartz batekin ezkondu zen emakumearen istorioa, eta pasartetxo bat gorde du, hizkuntzaren ekologiaz jarduteko:

Hizkuntzaren ekologiaz hitz egiteko, lehen lehenik onartu behar dugu hiztun bakoitzaren baitan errepertorio zabal bat bizi dela: kodeak, dialektoak, soziolektoak… baita familia ezberdinetako hizkuntzak ere, batzuetan. John Gumperz irakasleak (1964)  Indiako herri baten egoera tipikoa deskribatzen du: bertako gehienek lekuan lekuko dialektoak dituzte lehen hizkuntza. Intokableen kastako pertsona batzuk, ordea, hizkuntza propioak dituzte. Horrez gain, hainbat aldaera dago, mailaren arabera. Bertoko dialektoaren aldaera bat erabiltzen da inguruko azoketan saltzaileekin negoziatzeko. Erlijioso aszetekin beste aldaera bat erabiltzen da… Litekeena da Khrisha gurtzen duten ibiltari aszetekin braj bhasa hizkuntza erabiltzea, eta Rama gurtzen dutenekin avadhi erabiltzea. Hindi estandarra erabiltzen da kanpotar ikasiekin hitz egiteko; urdua, ordea, negozioetarako edota musulman ikasiekin hitz egiteko. Jende eskolatuak ingelesa hitz egiten du, eta beste batzuek sanskritoa ere bai. Hizkuntzen eta aldaeren nahasketa hori lekuan lekukoa da, baita erabat naturala. Hau da, lekuan lekuko naturan sustraitua dago. Leku batetik bestera aldatzen da, jakina; baina —neurri batean— berdina da mundu osoan.

Izenburu bera duen dokumental bat egin berri dute: “The Practice of the Wild”. Gustura ikusiko dut.

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude